વિકસિત ભારત@2047

મિત્રો,

પ્રેરણા માટે, આપણે બધાએ આપણી સામે સ્વતંત્રતા માટે લાંબો સંઘર્ષ કર્યો છે. જ્યારે આપણે એક ધ્યેય સાથે, એક ઉત્સાહ અને ઉત્કટતા સાથે, સ્વતંત્રતાને અંતિમ ધ્યેય માનીને મેદાનમાં ઉતર્યા ત્યારે આપણે સફળતા પ્રાપ્ત કરી શક્યા. આ દરમિયાન સત્યાગ્રહ, ક્રાંતિનો માર્ગ, સ્વદેશી પ્રત્યે જાગૃતિ, સામાજિક અને શૈક્ષણિક સુધારાની ચેતના, આ તમામ પ્રવાહો સાથે મળીને આઝાદીની ચળવળની તાકાત બન્યા. આ સમયગાળા દરમિયાન, આવી અનેક સંસ્થાઓ જેવી કે કાશી હિન્દુ યુનિ, લખનઉ યુનિ, વિશ્વ ભારતી, ગુજરાત વિદ્યાપીઠ, નાગપુર યુનિ, અન્નામલાઈ યુનિવર્સિટી, આંધ્ર યુનિવર્સિટી, અને કેરળ યુનિવર્સિટીએ દેશની ચેતનાને મજબૂત કરી. આ એ સમયગાળો હતો જ્યારે દરેક વર્ગના યુવાનોમાં આઝાદી વિશે એક નવી ચેતના ઘર કરી ગઈ હતી. એક આખી યુવા પેઢી આઝાદી માટે સમર્પિત થઈને આગળ આવી. દેશમાં એક વિચાર ઉભો થયો કે જે કરવું છે, આઝાદી માટે કરવું છે અને હવે કરવું છે. કોઈ ચરખાની સ્પિનિંગ કરતો હતો અને તે પણ આઝાદી માટે. કોઈ વિદેશી સામાનનો બહિષ્કાર કરતો હતો, તે પણ આઝાદી માટે. કોઈ કવિતા સંભળાવતું હતું, તે પણ આઝાદી માટે. કોઈ પુસ્તક કે અખબારમાં લખતું હતું, તે પણ આઝાદી માટે. કોઈ અખબારની પત્રિકાઓ વહેંચતું હતું અને તે પણ આઝાદી માટે. આ તે સમયગાળો હતો જ્યારે દરેક વર્ગના યુવાનોમાં સ્વતંત્રતા વિશેની નવી ચેતના સ્થાપિત થઈ હતી. આઝાદીને સમર્પિત એક આખી યુવા પેઢી આગળ આવી. દેશમાં વિચાર આવ્યો કે જે કંઈ કરવાનું છે તે આઝાદી માટે કરવું પડશે અને હવે કરવું પડશે. કોઈ ચરખો કાંતતું હતું અને તે પણ આઝાદી માટે. કોઈ વિદેશી માલનો બહિષ્કાર કરતું હતું, તે પણ સ્વતંત્રતા ખાતર. કોઈ કવિતાનું પઠન કરતું હતું, તે પણ સ્વતંત્રતા માટે. કોઈ પુસ્તક કે છાપામાં લખતું હતું, એ પણ આઝાદી માટે.

એ જ રીતે આજે દરેક વ્યક્તિએ, દરેક સંસ્થાએ, દરેક સંગઠને આ સંકલ્પ સાથે આગળ વધવું પડશે કે હું જે પણ કરીશ તે વિકસિત ભારત માટે જ હોવું જોઈએ. તમારા લક્ષ્યોનું લક્ષ્ય, તમારો ઉદ્ધાર માત્ર એક વિકસિત ભારત હોવું જોઈએ. એક શિક્ષક તરીકે વિચાર કરો કે તમે વિકસિત ભારતના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવામાં દેશને શું મદદ કરશો? એક યુનિવર્સિટી તરીકે તમારે વિચારવું જોઈએ કે ભારતનો ઝડપથી વિકાસ થાય તે માટે શું કરવું? તમે જે ક્ષેત્રમાં છો, ત્યાં શું થવું જોઈએ, ભારત કેવી રીતે વિકાસના માર્ગે ઝડપથી આગળ વધવું જોઈએ?

મિત્રો,

જ્યારે હું સૂચનોની વાત કરું છું, ત્યારે તમારી સામે આકાશ પહોળું ખુલ્લું હોય છે. આપણે દેશમાં એવી અમર પેઢીને તૈયાર કરવાની છે, જે આગામી વર્ષોમાં દેશના નેતા બનશે, જે દેશને નેતૃત્વ અને દિશા આપશે. આપણે દેશનો એવો યુવાન રોપો તૈયાર કરવાનો છે, જે રાષ્ટ્રહિતને સર્વોપરી રાખશે, જે પોતાની ફરજોને સર્વોપરી રાખશે. આપણે માત્ર શિક્ષણ અને કુશળતા સુધી મર્યાદિત રહેવાની જરૂર નથી. એક નાગરિક તરીકે દેશના નાગરિકો 24 કલાક સજાગ રહે તે માટે આ દિશામાં પ્રયાસો વધારવા જરૂરી છે. આપણે તે ચેતનાને સમાજમાં લાવવી પડશે, કેમેરા લાગેલા હોય કે ન હોય, લોકોએ ટ્રાફિકની લાલ બત્તી કૂદવી ન જોઈએ. અહીં જે પણ પ્રોડક્ટ બને છે, તેની ક્વોલિટી એટલી સારી હોવી જોઈએ કે તેને મેડ ઈન ઈન્ડિયા તરીકે જોઈને ખરીદનારનું ગૌરવ વધી જાય. જ્યારે દેશનો દરેક નાગરિક, તે ગમે તે ભૂમિકા ભજવે, પોતાની ફરજો નિભાવવાનું શરૂ કરશે, ત્યારે દેશ પણ આગળ વધશે. હવે તે કુદરતી સંસાધનોના ઉપયોગ સાથે સંબંધિત એક વિષય છે. જળ સંચયને લઈને જ્યારે ગંભીરતા વધશે, વીજળી બચાવવાને લઈને ગંભીરતા વધશે, જ્યારે ધરતી માતાને બચાવવા માટે રસાયણોનો ઉપયોગ ઓછો થશે, જ્યારે સાર્વજનિક પરિવહનના મહત્તમ ઉપયોગ પ્રત્યે ગંભીરતા હશે, ત્યારે સમાજ, દેશ, દરેક જગ્યાએ આ વિસ્તારમાં મોટી સકારાત્મક અસર પડશે. હું તમને આવાં ઘણાં ઉદાહરણો આપી શકું તેમ છું.

તમે પણ સંમત થશો કે આ નાની વસ્તુઓ છે પરંતુ તેની અસર ખૂબ મોટી છે. સ્વચ્છતા માટે જન આંદોલનને નવજીવન આપવા માટે પણ તમારા સૂચનો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. આપણા યુવાનો આધુનિક જીવનશૈલીની આડઅસરોનો સામનો કેવી રીતે કરી શકે છે, તેના માટે તમારા સૂચનો મહત્વપૂર્ણ રહેશે. તેમની આભાસી દુનિયા ઉપરાંત, યુવાનો માટે તેમની આસપાસની દુનિયાનું અન્વેષણ કરવું જરૂરી છે. એક કેળવણીકાર તરીકે, વર્તમાન અને ભાવિ પેઢી બંનેમાં આવા ઘણા વિચારો રોપવાની તમારી જવાબદારી છે. તમારે તમારા વિદ્યાર્થીઓ માટે રોલ મોડેલને પણ મૂર્ત સ્વરૂપ આપવું આવશ્યક છે. જ્યારે નાગરિકો દેશના કલ્યાણને પ્રાધાન્ય આપે છે, ત્યારે તે એક મજબૂત સમાજ માટે પાયો નાખે છે. તમે જાણો છો તેમ, સામાજિક પરિપ્રેક્ષ્ય ઘણીવાર શાસન અને વહીવટમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. જો હું શિક્ષણ ક્ષેત્રની વાત કરું તો તેને લગતા ઘણા વિષયો છે. શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ ઘણા વર્ષોના અભ્યાસ પછી પ્રમાણપત્રો અને ડિગ્રીઓ આપે છે, ત્યારે શું આપણે એ સુનિશ્ચિત ન કરવું જોઈએ કે દરેક વિદ્યાર્થી વ્યવહારુ કૌશલ્યો પ્રાપ્ત કરે? માત્ર આવી ચર્ચાઓ અને તેની સાથે સંબંધિત સૂચનો જ વિકસિત ભારત તરફનો માર્ગ મોકળો કરશે. તેથી, તમારે દરેક કેમ્પસમાં, દરેક સંસ્થામાં અને રાજ્ય સ્તરે આ વિષયો પર મનોમંથન કરવાની એક વ્યાપક પ્રક્રિયા તરીકે આગળ વધવું જોઈએ.