ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପି ପାଳନ କରାଯାଏ ମେ' 31 ରେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପି ପାଳନ କରାଯାଏ । ଯାହାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ (WHO), ଏହି ଦିବସ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ପରିବେଶ ଏବଂ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ତମାଖୁର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ତମାଖୁ ସେବନ ହ୍ରାସ ଓ ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ସମାଜ ଗଠନ ଦିଗରେ ସାମୁହିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ପାଇଁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ସରକାରମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ।
ଏହି ଦିବସ ଉଭୟ ଧୂମପାନ ଓ ଧୂଆଁମୁକ୍ତ ରୂପ ସମେତ ତମାଖୁ ସେବନର ବିପଦରୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିକୁ ରକ୍ଷା କରିବାର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ । ଏହା ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରତିଷେଧକ ପଦକ୍ଷେପ, ବ୍ୟବହାରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଣ-ସଙ୍କ୍ରାମକ ରୋଗର ବୋଝକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଜାତୀୟ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥାଏ।
ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷିତ କରିବା, ଷ୍ଟେକହୋଲ୍ଡରମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ଏବଂ ତମାଖୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଇନ ଏବଂ ନୀତିର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ ଏକ ସୁଯୋଗ ଯାହା ସିଗାରେଟ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତମାଖୁ ଉତ୍ପାଦ ଆଇନ (COTPA), 2003 ଜାତୀୟ ତମାଖୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (NTCP), ଏବଂ ତମାଖୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଉପରେ WHO ଫ୍ରେମୱାର୍କ କନଭେନସନ (WHO FCTC) ସହ ସମନ୍ୱିତ ।.
ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ 31 ମେ 2025ରେ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଓ ସାକ୍ଷରତା ବିଭାଗ (DoSEL)ଦେଶର ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟମାନଙ୍କୁ ନିଜର ସୃଜନଶୀଳତାକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରି ଦେଶବ୍ୟାପୀ ସ୍କୁଲ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ରେ ଭାଗନେବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଛି, ଏହାଦ୍ୱାରା ତମାଖୁ ସେବନର କୁପ୍ରଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି। ଏହି ଆହ୍ୱାନରେ ଚାରୋଟି ଉପକରଣ/କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସାମିଲ ରହିଛି, ଯଥା- ରାଲି, ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ପୋଷ୍ଟର ଏବଂ ସ୍ଲୋଗାନ/କବିତା, ଯାହାର ଉପଯୋଗ ତମାଖୁ ସେବନ ବିରୋଧରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟକୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରିବା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇପାରିବ।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଅଂଶବିଶେଷ ସ୍ୱରୂପ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ସହ ରାଲି, ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ପୋଷ୍ଟର ମେକିଂ ଏବଂ ସ୍ଲୋଗାନ/କବିତା ରଚନା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରାଯିବ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବାର୍ତ୍ତାର ପ୍ରଚାର ହୋଇପାରିବ: ତମାଖୁକୁ 'ନା' କୁହନ୍ତୁ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ 'ହଁ' କୁହନ୍ତୁ। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର କାରକ ଏବଂ ତମାଖୁ ମୁକ୍ତ ପିଢ଼ିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଉତ୍ପ୍ରେରକ ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବା। ଏହି ଚାରୋଟି ଉପକରଣ/କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସହ ଯୋଡ଼ିବା, ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ସୁସ୍ଥ, ତମାଖୁମୁକ୍ତ ଜୀବନଶୈଳୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ।
ବିଶ୍ୱ ତମାଖୁ ନିଷେଧ ଦିବସ 2025 ପାଳନର ଏକ ଅଂଶ ସ୍ୱରୂପ "ଦେଶବ୍ୟାପୀ ସ୍କୁଲ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ" 31 ଜୁଲାଇ, 2025 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଏବଂ ସମୁଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ତମାଖୁ ସେବନର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଏଜେଣ୍ଟ ହେବା ପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା।
ତମାଖୁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବିପଦ ଭାବେ ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି, ଯାହା ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅସଂଖ୍ୟ ଜୀବନ ନେଉଛି ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ପରିବାର ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି । ଏହି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀ ଏବଂ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦିଗରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଲାଗି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଲାଗି ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି । ତମାଖୁକୁ 'ନା' କୁହନ୍ତୁ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ 'ହଁ' କୁହନ୍ତୁ।
ଏହି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜରେ ଭାଗ ନେଉଥିବା ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିପାରିବେ ଯେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଏହି ଚାରିଟି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଭାଗ ନେବେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସୃଜନାତ୍ମକ ଏବଂ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନିଜର ମତ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯିବ। ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପୋଷ୍ଟର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରିବେ, ଭାବପ୍ରବଣ ସ୍ଲୋଗାନ ଏବଂ କବିତା ଲେଖିପାରିବେ, ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ ପରିବେଷଣ କରିପାରିବେ ଏବଂ ବାର୍ତ୍ତାର ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ରାଲି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟ ସହିତ ଜଡିତ ହୋଇପାରିବେ। ଏହି ସୃଜନଶୀଳ ପ୍ରୟାସ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା, ସଚେତନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାର ବିରୋଧରେ ସାମୁହିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉପକରଣ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ।
ଭାଗ ନେଉଥିବା ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଇଁ ଜଣେ ନୋଡାଲ ବ୍ୟକ୍ତି (ପ୍ରଧାନ ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷକ କିମ୍ବା ପ୍ରଶାସନିକ କର୍ମଚାରୀ) ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଉଚିତ୍। ନୋଡାଲ ବ୍ୟକ୍ତି ମାଇଁଗଭ୍ ଇନୋଭେଟ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ନିଜକୁ ପଞ୍ଜିକୃତ କରିବେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଯୋଗ୍ୟ ବିବେଚିତ ହେବ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଫଳତାର ସହ ଦାଖଲ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଚିତ୍ର କିମ୍ବା ଭିଡିଓ ଲିଙ୍କ୍ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିବ।
ରାଲି ପାଇଁ ଜରୁରୀ ସୂଚନା :
i. ଏହି ଚାରୋଟି କାର୍ଯ୍ୟର ସାମଗ୍ରିକ ମାନ୍ୟତାରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିବ:
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ |
ଓଜନ |
ରାଲି |
40 % |
ପୋଷ୍ଟର |
20 % |
ସ୍ଲୋଗାନ୍/କବିତା |
20 % |
ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ |
20 % |
ମୋଟ ସ୍କୋର |
100 ମାର୍କ |
ii. ରାଲି ମୂଲ୍ୟାୟନରେ 3ଟି ସ୍ତର ରହିବ: ଜିଲ୍ଲା/ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ସ୍ତରୀୟ ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ତରୀୟ।
ଜିଲ୍ଲା, ରାଜ୍ୟ ଓ ଜାତୀୟସ୍ତରର ବିଚାରକ ମଣ୍ଡଳୀଙ୍କ ସୁପାରିସ ଆଧାରରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଜାତୀୟସ୍ତରରେ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧିତ କରାଯିବ। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଭାଗ ନେଇଥିବା ସମସ୍ତ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ମାନପତ୍ର ଓ ମେଡାଲ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇ-ବିଦ୍ୟା ଚ୍ୟାନେଲରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରାଯିବ।
ଟେବୁଲ୍ 1: ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଅନୁଯାୟୀ ଏଣ୍ଟ୍ରି (ସ୍କୁଲ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ) ଜାତୀୟ ସ୍ତରକୁ ପଠାଯିବା।
ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ଏଣ୍ଟ୍ରି |
ବିଦ୍ୟାଳୟ ସଂଖ୍ୟା |
ରାଜ୍ୟ |
6 |
14,999 ଏବଂ ତା'ଠାରୁ କମ୍ |
|
8 |
15,000 24,999 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ (17,826), ହରିୟାଣା (23,517), ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ (22,551) |
10 |
25,000 44,999 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ପଞ୍ଜାବ (27,404), ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀର (24,296), ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ (44,475) |
12 |
45,000 59,999 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ଆସାମ (56,630), ଛତିଶଗଡ଼ (56,615), ଗୁଜରାତ (53,626) ଓ ତେଲେଙ୍ଗାନା (42,901) |
14 |
60,000 74,999 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ଓଡ଼ିଶା (61,693) ଓ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ (61,373) |
16 |
75,000 99,999 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
କର୍ଣ୍ଣାଟକ (75,869), ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ (93,945) ଏବଂ ବିହାର (94,686) |
18 |
1,00,000 1,23,411 ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ସେହିପରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ର (1,08,237) ଓ ରାଜସ୍ଥାନ (1,07,757) |
20 |
1,23,411ରୁ ଅଧିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ |
ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ (1,23,412) ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ (2,55,087) |
ଉତ୍ସ: UDISE+ 2023-24
