ప్రాచీన భారతీయ సంప్రదాయంలో యోగా ఒక అమూల్యమైన వరం. "యోగం" అనే పదం సంస్కృత మూలం యుజ్ నుండి ఉద్భవించింది, దీని అర్థం "చేరడం", "నూక చేయడం" లేదా "ఏకం చేయడం", ఇది మనస్సు మరియు శరీరం యొక్క ఐక్యతను సూచిస్తుంది; ఆలోచన మరియు చర్య; సంయమనం మరియు సంతృప్తి; మానవుడు మరియు ప్రకృతి మధ్య సామరస్యం, మరియు ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు కోసం సమగ్ర విధానం.యోగా వ్యాధి నివారణకు, ఆరోగ్య ప్రోత్సాహానికి మరియు అనేక జీవనశైలి సంబంధిత రుగ్మతల నిర్వహణకు ప్రసిద్ది చెందింది. దాని విశ్వవ్యాప్త విజ్ఞప్తిని గుర్తించి, 2014 డిసెంబరు 11 న, ఐక్యరాజ్యసమితి జనరల్ అసెంబ్లీ (UNGA) జూన్ 21 ను అంతర్జాతీయ యోగా దినోత్సవంగా(IDY) ప్రకటిస్తూ ఒక తీర్మానాన్ని (తీర్మానం 69/131) ఆమోదించింది.
అవార్డుల ఉద్దేశం
రెండో అంతర్జాతీయ యోగా దినోత్సవం సందర్భంగా ఒక అంతర్జాతీయ యోగా, మరో జాతీయ యోగా పురస్కారాలను ప్రదానం చేయనున్నట్లు గౌరవ ప్రధాన మంత్రి ప్రకటించారు. యోగాను ప్రోత్సహించడం మరియు అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా సమాజంపై స్థిరమైన కాలం పాటు గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపిన వ్యక్తి(లు)/సంస్థ(లు)లను గుర్తించడం మరియు సన్మానించడం ఈ అవార్డు యొక్క ఉద్దేశ్యం.
అవార్డుల గురించి
యోగా అభివృద్ధికి, ప్రచారం కోసం యోగా రంగంలో ఆదర్శప్రాయమైన కృషి చేసిన వారికి ప్రతి సంవత్సరం ఈ అవార్డులను ఇవ్వాలని ప్రతిపాదించారు. ఈ కృషికి జాతీయ, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు ఇవ్వాలని ప్రతిపాదించారు. అంతర్జాతీయ యోగా దినోత్సవం (IDY) సందర్భంగా (జూన్ 21) ప్రతి సంవత్సరం ఈ అవార్డును ప్రదానం చేస్తారు. ఐక్యరాజ్యసమితి సర్వసభ్య సమావేశం జూన్ 21 ను IDYగా ప్రకటించింది. దీనిని సాధారణంగా యోగా దినోత్సవం అని పిలుస్తారు. ఈ పురస్కారాల నామినేషన్ ను మైగవ్ సహకారంతో నిర్వహిస్తున్నారు.
వర్గాలు
యోగ ను ప్రోత్సహించడం లో, అభివృద్ధి పరచడం లో నిష్కళంకమైనటువంటి పనితీరు ను, విశిష్టమైన తోడ్పాటు ను అందించిన సంస్థల కు ఈ పురస్కారాల ను ప్రదానం చేస్తారు. ఒక నిర్దిష్ట సంవత్సరంలో, జ్యూరీ ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది వ్యక్తులకు / సంస్థలకు లేదా ఎవరికీ అవార్డులు ఇవ్వకూడదని నిర్ణయించవచ్చు. ఒక అవార్డును ఒకసారి పొందిన సంస్థ అదే వర్గంలో అవార్డును ఇవ్వడానికి మరోసారి పరిగణించబడదు. ఈ క్రింది విభాగాలలో అవార్డులను ప్రదానం చేస్తారు:
జాతీయ వ్యక్తి
జాతీయ సంస్థ
అంతర్జాతీయ వ్యక్తి
అంతర్జాతీయ సంస్థ
జాతీయం: యోగా ప్రచారం, అభివృద్ధికి కృషి చేసిన భారత సంతతికి చెందిన సంస్థలకు ఈ రెండు జాతీయ అవార్డులను ప్రదానం చేయనున్నారు.
అంతర్జాతీయ: ప్రపంచవ్యాప్తంగా యోగా ప్రచారం, అభివృద్ధికి కృషి చేసిన భారతీయ లేదా విదేశీ సంతతికి చెందిన సంస్థలకు ఈ రెండు అంతర్జాతీయ అవార్డులు ఇవ్వనున్నారు.
అవార్డు
11వ అంతర్జాతీయ యోగా దినోత్సవం (21 జూన్ 2025) సందర్భంగా విజేతల పేర్లను ప్రకటిస్తారు.
విజేతలకు ట్రోఫీ, సర్టిఫికెట్, నగదు బహుమతి లభించనున్నాయి.
అంతర్జాతీయ యోగా సదస్సు సందర్భంగా ఈ సన్మాన కార్యక్రమం జరగనుంది.
ఒక్కో క్యాష్ అవార్డు విలువ రూ.25 లక్షలు.
ఉమ్మడి విజేతల విషయంలో, అవార్డులను విజేతలకు పంచుతారు
దరఖాస్తు చేసే విధానం
అన్ని విధాలుగా పూర్తి చేయబడిన దరఖాస్తును దరఖాస్తుదారుడు నేరుగా చేయవచ్చు లేదా ఈ అవార్డు ప్రక్రియ కింద పరిశీలన కోసం ఒక ప్రముఖ యోగా సంస్థ ద్వారా నామినేట్ చేయబడవచ్చు.
అర్హతా ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉన్న అన్ని సంస్థలకు దరఖాస్తు అందుబాటులో ఉంటుంది. దరఖాస్తులు/ నామినేషన్లను (మైగవ్ ప్లాట్ఫామ్ ద్వారా మాత్రమే) సమర్పించవచ్చు. దీనికి సంబంధించిన లింక్ ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైట్, ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖకు చెందిన ఇతర స్వయంప్రతిపత్తి సంస్థలలో కూడా అందుబాటులో ఉంటుంది.
దరఖాస్తుదారుడు ఒక నిర్దిష్ట సంవత్సరంలో జాతీయ అవార్డు లేదా అంతర్జాతీయ అవార్డు అనే ఒక అవార్డు కేటగిరీకి మాత్రమే నామినేట్ చేయవచ్చు/ నామినేట్ చేయవచ్చు.
అర్హత
యోగాను ప్రోత్సహించడం, అభివృద్ధి చేయడంలో విశేష కృషి చేసిన సంస్థలను గుర్తించడమే ఈ అవార్డుల ఉద్దేశం.
ఈ విషయంలో ఈ అవార్డులకు దరఖాస్తు చేసుకునేవారు/నామినీలకు యోగాపై మంచి అనుభవం, లోతైన అవగాహన ఉండాలి.
జాతీయ మరియు అంతర్జాతీయ రెండింటికీ వ్యక్తిగత కేటగిరీ కింద దరఖాస్తుదారుడు/ నామినీ యొక్క కనీస అర్హత వయస్సు 40 సంవత్సరాలు.
మచ్చలేని ట్రాక్ రికార్డుతో కనీసం 20 (ఇరవై) సంవత్సరాల సర్వీస్ మరియు యోగా యొక్క ప్రచారం మరియు అభివృద్ధికి అద్భుతమైన సహకారం.
స్క్రీనింగ్ కమిటీ
ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతి సంవత్సరం ఏర్పాటు చేసే స్క్రీనింగ్ కమిటీ అందుకున్న అన్ని దరఖాస్తులు / నామినేషన్ల స్క్రీనింగ్ చేస్తుంది. స్క్రీనింగ్ కమిటీలో ఒక చైర్మన్ సహా నలుగురు సభ్యులు ఉంటారు.
మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా స్వీకరించబడే అన్ని దరఖాస్తులు/నామినేషన్లను స్క్రీనింగ్ కమిటీ పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది.
స్క్రీనింగ్ కమిటీ జాతీయ మరియు అంతర్జాతీయ అవార్డులకు గరిష్టంగా 50 మంది పేర్లను సిఫారసు చేస్తుంది.
స్క్రీనింగ్ కమిటీలో ఈ క్రింది విధంగా 3 మంది అధికారిక సభ్యులు ఉంటారు:
ఆయుష్ కార్యదర్శి-ఛైర్మన్
డైరెక్టర్, CCRYN-సభ్యుడు
డైరెక్టర్, MDNIY-సభ్యుడు
ఈ కమిటీలో ఒక అధికారిని సభ్యుడిగా కార్యదర్శి ఆయుష్ నామినేట్ చేయవచ్చు.
మూల్యాంకన కమిటీ (జ్యూరీ)
మూల్యాంకన కమిటీ (జ్యూరీ)లో చైర్ పర్సన్ తో సహా 7 మంది సభ్యులు ఉంటారు. జ్యూరీలో వివిధ రంగాలకు చెందిన ప్రముఖులు ఉంటారు, వీరిని ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతి సంవత్సరం నామినేట్ చేస్తుంది. స్క్రీనింగ్ కమిటీ సూచించిన పేర్లను జ్యూరీ పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది. సొంతంగా తగిన అభ్యర్థులను నామినేట్ చేయవచ్చు.
మూల్యాంకన కమిటీ (జ్యూరీ) ఈ క్రింది విధంగా 4 అధికారిక సభ్యులను కలిగి ఉంటుంది:
క్యాబినెట్ సెక్రటరీ
- ఛైర్మన్
ప్రధాన మంత్రి సలహాదారు
- సభ్యుడు
విదేశాంగ కార్యదర్శి
- సభ్యుడు
కార్యదర్శి, ఆయుష్
- మెంబర్ సెక్రటరీ
క్యాబినెట్ కార్యదర్శి ఈ కమిటీ సభ్యులుగా ముగ్గురు నాన్-అఫీషియల్స్ ను నామినేట్ చేయవచ్చు.
మూల్యాంకన ప్రమాణాలు
విజ్ఞాన సముదాయానికి సహకారం.
మానసిక, శారీరక, ఆధ్యాత్మిక ఆరోగ్యం కోసం యోగాను ఒక సాధనంగా ప్రజల మధ్య ప్రోత్సహించడంలో తోడ్పాటు.
నైతిక మరియు ఆధ్యాత్మిక విలువలను బలోపేతం చేయడం ద్వారా సమాజంపై ప్రభావం
మూల్యాంకనం మార్గదర్శకాలు
ఈ రెండు విభాగాల పురస్కారాల విషయంలో నిర్ణయాలు తీసుకునే అత్యున్నత సంస్థగా జ్యూరీని నియమించారు.
జ్యూరీకి ఏ దరఖాస్తుదారుడినైనా నామినేట్ చేసే హక్కు ఉంటుంది.
మూల్యాంకనం చేసేటప్పుడు, దరఖాస్తుదారుడు పైన పేర్కొన్న పరామీటర్లను ప్రదర్శించిన కాలవ్యవధి ఒక కీలక ప్రమాణం.
ఒక నిర్దిష్ట దరఖాస్తుదారుడితో అతని / ఆమె దగ్గరి బంధువు సంబంధం కలిగి ఉంటే జ్యూరీ సభ్యుడు జ్యూరీలో సేవ చేయడానికి అర్హత లేదు మరియు జ్యూరీ సభ్యుడికి ఈ ప్రక్రియ నుండి తనను తాను ఉపసంహరించుకునే హక్కు ఉంటుంది.
జ్యూరీ సభ్యులు సమావేశాల చర్చలకు సంబంధించి అత్యంత గోప్యత పాటించాలి.
జ్యూరీ సభ్యులకు దరఖాస్తుదారుడు(లు) సమర్పించిన అర్హత పత్రాల కాపీ ఇవ్వబడుతుంది.
అన్ని జ్యూరీ సమావేశాలు న్యూఢిల్లీలో జరుగుతాయి.
జ్యూరీ యొక్క ప్రతి సమావేశం రికార్డ్ చేయబడుతుంది మరియు మినిట్స్ పై జ్యూరీ సభ్యులందరూ సంతకం చేస్తారు.
జ్యూరీ సభ్యుడు సమావేశానికి హాజరు కాలేకపోతే, అతను / ఆమె తన ఎంపికను లిఖితపూర్వకంగా తెలియజేయవచ్చు.
జ్యూరీ చైర్మన్ అవసరమైతే, ప్రత్యేక రంగాలలో నిపుణుల సలహాలను కోరవచ్చు.
జ్యూరీ యొక్క నిర్ణయం అంతిమంగా మరియు కట్టుబడి ఉంటుంది మరియు వారి నిర్ణయం గురించి ఏ అప్పీల్ లేదా కరస్పాండెన్స్ను పరిగణనలోకి తీసుకోకూడదు.
జ్యూరీ ప్రతి సంవత్సరం అవార్డులను ఖరారు చేయడానికి దాని స్వంత ప్రక్రియను నిర్ణయించవచ్చు.
సాధారణ నిబంధనలు మరియు షరతులు
లేఖలు రాయడం, ఇమెయిల్స్ పంపడం, టెలిఫోన్ కాల్స్ చేయడం, వ్యక్తిగతంగా సంప్రదించడం లేదా ఈ విషయంలో మరేదైనా ఇలాంటి కార్యకలాపాల ద్వారా జ్యూరీలోని ఏ సభ్యుడినైనా ప్రభావితం చేస్తున్నట్లు తేలితే దరఖాస్తుదారుడు జీవితకాలానికి అనర్హుడు. ఈ అనర్హత వేటు వేయడం వల్ల అనర్హత వేటు పడిన వ్యక్తులు ఈ అవార్డుల పరిశీలనకు అనర్హులవుతారు.
దరఖాస్తుదారుడు అందించిన ఏదైనా సమాచారం ఏ విధంగానైనా తప్పు, తప్పు లేదా అసత్యమని తేలితే దరఖాస్తుదారుడు మూడు సంవత్సరాల కాలానికి అనర్హుడు కావచ్చు.
దరఖాస్తుదారుని ద్వారా అందించబడ్డ సమాచారం గోప్యంగా పరిగణించబడుతుంది మరియు వారి అర్హతను నిర్ణయించే ప్రయోజనాల కొరకు మాత్రమే ఉపయోగించబడుతుంది.
ఎంట్రీ ఫారంలో నిర్దిష్ట సమాచారాన్ని అందించేటప్పుడు, సంస్థ పూర్తి పోస్టల్ చిరునామా, ఇమెయిల్ చిరునామా, టెలిఫోన్ నంబర్, మొబైల్ ఫోన్ నంబర్ మరియు ఫ్యాక్స్ నంబర్ (ఏవైనా ఉంటే) సరిగ్గా నింపబడిందని ధృవీకరించాలి.
సమర్పించిన పత్రాలపై మంత్రిత్వ శాఖ వివరణలు కోరవచ్చు.
సమర్పించిన చివరి తేదీ తర్వాత వచ్చిన ఎంట్రీలను తిరస్కరించే హక్కు మంత్రిత్వ శాఖకు ఉంది.
ఏవైనా ఫిర్యాదులు ఉంటే, భారత ప్రభుత్వ ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి ద్వారా పరిష్కరించబడుతుంది, ఈ విషయంలో అతని నిర్ణయం అంతిమమైనది మరియు కట్టుబడి ఉంటుంది.
నిరాకరణ
ఈ ఫారాన్ని నింపడంలో దయచేసి చాలా జాగ్రత్త వహించండి. దరఖాస్తులో ప్రతి కాలమ్ కు వ్యతిరేకంగా నమోదు చేసిన వివరాలు అవార్డుల నిర్ధారణ కోసం తుదివిగా పరిగణించబడతాయి. వివరాల మార్పు అభ్యర్థనను ఏ దశలోనూ స్వీకరించరు.
వయస్సు, ఏవైనా అవార్డులు మరియు గుర్తింపు, ప్రచురించిన మరియు సమర్పించిన పరిశోధనా పత్రాలు, ప్రచురించిన మరియు సమర్పించిన పుస్తకాలు మరియు దరఖాస్తుదారుడు చేసిన ఏదైనా ఇతర వాదనలకు డాక్యుమెంటరీ సాక్ష్యాలను అందించాలి.
ఒక వ్యక్తి లేదా సంస్థ వారి లెటర్ హెడ్ లపై సిఫారసు చేయవచ్చు. అవార్డు-నామినేట్ చేయబడిన కేటగిరీ యొక్క స్పష్టమైన ప్రస్తావనతో సరిగ్గా స్టాంప్ చేయబడిన మరియు సంతకం చేసిన సిఫార్సు లేఖను పోర్టల్లో అప్లోడ్ చేయవచ్చు. నామినేటర్ తమ నామినేషన్ కు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఇతర సంస్థలను కూడా పొందవచ్చు.
